نویسنده: هانی ضوه/ مصراوی ترجمه: زبیر حسین‌پور از نشانه‌های عظمت اسلام و گسترش خوب آن بدون شمشیر، دعوت به سوی الله با حکمت، اندرز نیک، تضمین آزادی عقیده و ادای آزادانهٔ شعائر دینی است. در این نوشته، واقعهٔ اوّلین گفتگوی بین اسلام و مسیحیت در تاریخ که با خود پیامبر صلى الله عليه وسلم صورت […]

نویسنده: هانی ضوه/ مصراوی
ترجمه: زبیر حسین‌پور

از نشانه‌های عظمت اسلام و گسترش خوب آن بدون شمشیر، دعوت به سوی الله با حکمت، اندرز نیک، تضمین آزادی عقیده و ادای آزادانهٔ شعائر دینی است. در این نوشته، واقعهٔ اوّلین گفتگوی بین اسلام و مسیحیت در تاریخ که با خود پیامبر صلى الله عليه وسلم صورت گرفت و مسیحیان نجران در مسجد ایشان نماز خواندند، بیان می‌شود.
دعوت به اسلام و اندرز نیک فقط در حد شعار نبود، بلکه حقیقتی عملی بود که پیامبر صلى الله عليه وسلم آن را در همهٔ مواضعش مطابق با واقعیت گردانید و شاید بارزترین آن در ”عام الوفود“ سال نهم هجری باشد که در بیستم ذوالحجه از هیئت مسیحیان نجران استقبال کرد و اوّلین گفتگوی اسلام و مسیحیت در کمال ادب و احترام انجام شد.
رسول خدا صلى الله عليه وسلم نامه‌ای به اسقف مسیحیان نجران فرستاده و آنان را به اسلام فراخوانده بود. آنان نیز هیئتی ٦٠ نفره را محضر آن‌حضرت صلى الله عليه وسلم به مدینهٔ منوره گسیل داشتند که آمده و در مسجد النبی صلى الله عليه وسلم جمع شدند و مناظراتی در چندین مسألهٔ عقیدتی برگزار کردند.
آنچه شایان توجه است، رفتار پیشرفته و احترام متقابل بین طرفین بود تا جایی که هنگامی که وقت نماز هیئت مسیحیان نجران رسید، پیامبر صلى الله عليه وسلم به آنان اجازه داد که نمازشان را در مسجد نبوی ادا کنند. این امری است که بسیاری از سیره‌نگاران از جمله امام ابن‌کثیر در تفسیرش آن را ذکر کرده‌اند.
ابن‌کثیر می‌نویسد: آنان به نزد رسول خدا صلى الله عليه وسلم در مدینه آمدند و بعد از نماز عصر، وارد مسجد شدند، لباسهایشان حبرات بود؛ متشکل از جبه و چادر، در زیبایی مردان بنوحارث بن کعب، هر که از اصحاب پیامبر صلى الله عليه وسلم که ایشان را دیده، می‌گوید: بعد از آنان وفدی را به سانشان ندیدیم. وقت نمازشان فرارسیده بود و آماده شدند تا در مسجد پیامبر صلى الله عليه وسلم نماز بخوانند. رسول خدا صلى الله عليه وسلم فرمود: «بگذاریدشان.» پس به طرف مشرق نماز گزاردند.
این را ابن‌قیم جوزی نیز در کتابش ”أحکام أهل الذمة“ آورده است که: یقیناً از پیامبر صلى الله عليه وسلم به صحت رسیده است که ایشان هیئت مسیحیان نجران را در مسجدش اسکان داد و وقت نمازشان که رسید، همانجا نماز خواندند.
همچنين در ”زاد المعاد فی هدی خیر العباد“ می‌گوید: هنگامی که وفد نجران پیش پیامبر خدا صلى الله عليه وسلم آمدند و بعد از نماز عصر بر ایشان وارد شدند، وقت نمازشان رسید و برخاستند تا در مسجد نماز بخوانند، مردم خواستند مانع شوند، اما رسول خدا صلى الله عليه وسلم فرمود: «آنان را بگذارید.» لذا رو به مشرق کرده و نمازشان را خواندند.
بعد از پایان گفتگوها و علىٰ‌رغم عدم پذیرش اسلام در آن وقت، باز هم آنان تضمین پیامبر صلى الله عليه وسلم را در آزادی عقیده و ادای شعائر دینی‌شان به خوبی لمس کردند و در آخر بر ادای جزیه توافق نمودند و پیامبر صلى الله عليه وسلم با آنان عهد و پیمان بست که حمایتشان می‌کند و ضامن امنیت، حقوق و آزادی دینی‌شان است.
این اوّلین گفتگوی اسلام و مسیحیت در تاریخ است و در فضایی صورت گرفت که دوستی، آزادی دینی، پذیرش یکدیگر و خیرخواهی بر آن حاکم بود و در آخر گرچه مسیحیان مسلمان نشدند و دعوت پیامبر صلى الله عليه وسلم را قبول نکردند، باز هم نامسلمانی‌شان آنان را از این باز نداشت که از پیامبر صلى الله عليه وسلم درخواست کنند یکی از صحابهٔ امین و بزرگوارش را با آنان بفرستد تا اگر دچار اختلاف شدند، او فیصله کند. آن‌حضرت صلى الله عليه وسلم فرمود: «با شما فرد امینی را که حق امانت را ادا کند، خواهم فرستاد.» صحابه این‌طرف و آن‌طرف نگاه کردند که چه کسی را خواهد فرستاد، تا اینکه فرمود: «برخیز ای ابوعبیده بن الجراح!» هنگامی که برخاست، رسول خدا صلى الله عليه وسلم فرمود: «این امین این امت است.»
در راهِ برگشتِ هیئت مسیحی نجران به وطنشان، دو نفر اسلام آوردند؛ باز به تدریج اسلام در میانشان گسترش یافت تا اینکه جمع بزرگی از آنان مسلمان شدند.

منابع:

تفسیر القرآن العظیم، امام ابن‌کثیر؛

السیرة النبویة، ابن‌هشام؛

أحکام أهل الذمة و زاد المعاد، ابن‌قیم جوزی.