سنت آنلاین

تأثیر علمای ربانی بر امت هم مانند تاثیر انبیاء و رسل بر امت‌هایشان است و این به خاطر وراثتی است که از آنان دارند؛ پس تأثیری که وارث دارد، برگرفته از تأثیر موروث است.

اين مسأله را بعضی علما به صورت مختصر و برخی به تفصیل بیان کرده‌اند.

از جملهٔ آنها امام ابوبکر محمد بن الحسین آجرّی – رحمه الله – است که در ابتدای کتاب مختصر و دل‌انگيزش به نام ”اخلاق العلماء“ نقل کرده است:

همانا الله عز وجل از ميان آفريدگانش، کسانی را که دوست داشت، برگزيد و آنها را به ایمان هدایت نمود، سپس از ميان سایر مؤمنان کسی را که دوست داشت، برگزيد و مورد اکرام قرار داد، پس به آنها علم کتاب و حکمت آموخت و فقیه در دین گردانید، تأویل را به آن‌ها آموخت و آنان را بر سایر مؤمنان برتری داد – و این مربوط به همهٔ زمان‌هاست – و مقام آنها را با علم بلند کرد و آنان را به بردباری آراست که به وسیلهٔ آنها حلال از حرام، حق از باطل، زيان‌دهنده از سودمند و زيبا از زشت شناخته می‌شود.

فضیلت علما زياد و قدر و عزتشان بسيار والاست؛ آنان وارثان انبیاء و مايهٔ خنکی چشمان اولیاءاند. ماهی‌های دریا برایشان آمرزش می‌خواهند و فرشتگان بال‌هایشان را برای آنان می‌گسترانند و در قیامت بعد از پیامبران، شفاعت از آنِ علماست. هم‌نشينی با آنان فایدهٔ حکمت می‌دهد و با اعمالشان، غافلان از کردار بدشان رانده می‌شوند. آنان برتر از عبادت‌گزاران و بالاتر از پارسايان هستند. زندگی‌شان غنیمت و موت‌شان مصیبت است.

غافلان را آگاه می‌سازند و جاهلان را می‌آموزند. از آنان نه توقع شر می‌رود و نه بيم ضرر، و به خاطر ادب کردنِ خوبشان، فرمانبرداران در کارهای نيک با يکديگر به رقابت می‌پردازند و به سبب پندهای زیبای ایشان، گنه‌کاران از کردار بدشان باز می‌آيند.

همهٔ مخلوقات نیازمند علم علمایند و سخن درست این است که علیه مخالفان، به قول علما هم استدلال می‌شود.

اطاعت‌ علما بر تمام خلق واجب است و نافرمانی‌شان حرام؛ کسی که از آنان اطاعت کند، کامیاب و کسی که سرپیچی کند، عناد کرده – و از مسير حق منحرف می‌شود. اگر امری بر امام مسلمین مشتبه گردد و در آن باز ماند، به رأی و قول علما عمل می‌شود و در آن حکمی که نسبت به آن علم ندارد، طبق قول علما عمل کرده و به رأی آنان رجوع می‌کند و هر حکمی که بر قاضیان مسلمانان دشوار گردد، پس به قول علما حکم می‌کنند و به آن باز می‌گردند.

لذا علما چراغهای انسانیت، روشنایی شهرها، پایه‌های امت و سرچشمه‌های حکمت هستند. آنان سبب خشم شیطان‌اند و با آنان دل‌های اهل حق زنده می‌شود و دل‌های اهل باطل می‌میرد. مثالشان در زمین هم مانند ستارگان در آسمان است که به وسیلهٔ آنها در تاریکی‌های خشکی و دریا راه يافته می‌شود و زمانی‌که ستارگان پنهان شوند، مردم حیران می‌شوند و هر گاه تاریکی‌ها از آنها‌ برداشته شود، بینا می‌شوند.

نگا. معالم إرشادية لصناعة طالب العلم (٥۱ و ٥۲)
ترجمه: عبدالحمید دهواری