سیادت عنوانى است براى مردان و زنانى که در نسب خویش به هاشم بن عبد مناف (جدّ رسول الله صلی الله علیه وسلم) می رسند. هر کس نسب او به هاشم بن عبد مناف یا فرزندان او برسد، سید محسوب می‌شود. به فرزندان هاشم، بنى‌هاشم میگویند. برخى از اینان به عموهاى پیامبر صلی الله علیه […]
سیادت عنوانى است براى مردان و زنانى که در نسب خویش به هاشم بن عبد مناف (جدّ رسول الله صلی الله علیه وسلم) می رسند. هر کس نسب او به هاشم بن عبد مناف یا فرزندان او برسد، سید محسوب می‌شود.
به فرزندان هاشم، بنى‌هاشم میگویند. برخى از اینان به عموهاى پیامبر صلی الله علیه وسلم مثل: ابوطالب، ابولهب، عباس و حمزه میرسند. بنابراین فرزندان حضرت عباس رضی الله عنه (عموى پیامبر علیه السلام) که به آنان بنى عباس میگویند، سید محسوب می‌شوند. پیامبر اسلام صلی الله علیه وسلم از طرف پسرانش (طیب، طاهر، قاسم و ابراهیم) چون در کودکى از دنیا رفتند، نسلى ندارد وفقط از طریق حضرت فاطمه زهرا رضی الله عنها نسلش ادامه پیدا کرد و به همین خاطر، اولاد حضرت فاطمه و هر آن کس که از نسل ایشان باشد، «سیّد» محسوب می‌شود.
سادات امروزی هم که ذریهٔ رسول الله صلی الله علیه وسلم نامیده شده‌اند، از همین جهت است.
انتساب برخی از سادات به پیامبرصلی الله علیه وسلم، شرافت چند برابری برای آنان است وبایستی قدر آن را بدانند و با اعمال خیر از دیگران جلو بزنند. در حدیث آمده است: «مَنْ بَطَّأَ بِهِ عَمَلُهُ لَمْ یُسْرِعْ بِهِ نَسَبُهُ» (صحیح مسلم: ٢٦٩٩)؛ هر که را عملش کُند باشد، نسبش او را جلوتر نمی‌برد؛ چرا که نسب در بارگاه الٰهی بدون از عمل هیچ فایده‌ای ندارد و نجات‌بخش هم نخواهد بود، چنانكه در حدیثی آمده است که پیامبر صلى الله عليه وسلم خطاب به خاندان خود فرمود: «ای اولاد عبدمناف، ای اولاد عبدالمطلب، ای صفیه مادرِ زبیر و عمهٔ رسول خدا، ای فاطمه دخترم! خویشتن را از خدا بخرید/ با اطاعت از خداوند، خود را از عذاب او نجات دهید که من نمی‌توانم چیزی از عذاب خدا را از شما دفع نمایم.» (صحیح بخاری: ٣٥٢٧)
مردم به سادات، با دیدِ خاص و احترام می‌نگرند و اجتماع براى آنان حساب ویژه‌ای باز مى‌کند. اگر در روایات آمده که به سادات احترام بگذارید، به خاطر پیامبر صلی الله علیه وسلم است.
امتیازِ اجتماعی، مسؤولیت سادات را بیشتر می‌كند. بنابراین از آن رو که سادات به پیامبر صلى الله عليه وسلم منتسب هستند، باید مواظب رفتار خود باشند؛ زیرا انجام دادنِ برخى اعمال از انسان‌هاى معمولى ظاهراً مشکلی ایجاد نمی‌کند، ولى همان عمل توسط انسان‌هاى با شخصیت و یا اشخاصی که به رهبران دینى منتسب هستند، مشکل‌ساز می‌شود.
وظیفهٔ هر مسلمانی است که نسبت به سادات احترام بگذارد؛ همان‌طور که نسبت به سایر افراد احترام می‌گذارد و یک سید هم باید کمال و ویژگی خود را حفظ نماید تا مردم هم به همان ویژگی به او بنگرند و اقتدا نمایند!
ویژگی‌های یک سیّد
▫️ حضرت عکرمه رحمه الله می‌فرماید: «سید کسی را گویند که خشم و خضب او را مغلوب نسازد.» (تهذیب اللغة: ١٣/٣٥؛ لسان العرب: ٣/٢٢٩)
پس افرادی که امروزه خود را «سیّد» دانسته و هزاران قتل، دزدی و غارت را انجام می‌دهند، این چنین افرادی یا اصلاً سید نیستند، بلکه با سوء استفاده از این شجرهٔ پاک، به دنبال اهداف خویش‌اند و اگر هم سیّد باشند، قدرشان را ندانسته‌اند و خود را در معرض بلا افکنده‌اند.
▫️ حضرت قتاده رحمه الله می‌گوید: «سید، فرد عبادتگزار، خداترس و بردبار را گویند.» (تهذیب اللغة: ١٣/٣٥)
افرادی هم هستند که خویشتن را جزو این شجرهٔ مبارکه می‌دانند، اما با مساجد و علما کاملاً بیگانه‌اند، این افراد هم بایستی نظری بر اعمال خود بیفکنند.
▫️ نضربن شمیل رحمه الله می‌گوید: «سیّد کسی را گویند که بر دیگران فائق آمده، دارای عقل، مال، بخشش و فایده باشد و اموالش را در راه درست خرج کند و با وجودِ خویش یاور همگان باشد.» (لسان العرب: ٣/٢٢٩؛ تهذیب اللغة: ١٣/٣٥)
از این گفتار حضرت نضر بن شمیل رحمه الله نیز چنین برمی‌آید که سیّد واقعی همیشه و در هر حالت با استفاده از عقل ومال خود، در صدد نفع رساندن به ”خَلقُ الله“ است نه تخریب و….
وصلی الله وسلم علىٰ خیر خلقه وآله وصحبه أجمعین.
نویسنده: آصف حیدری