شخصیّت پیامبر از صدر اسلام تا مورد توجّه نویسندگان بوده و هرکسى به نوعى ابعاد گوناگون زندگى ایشان را بررسى کرده و نوشتهاى از خود به یادگار گذاشته است. برخى از نویسندگان به جنبههاى اخلاقى و رفتارى پیامبر پرداخته، و گروهى توجّه به زندگى فردى و خانوادگى ایشان توجه کرده و جمعى دیگر عملکرد سیاسى، […]
شخصیّت پیامبر از صدر اسلام تا مورد توجّه نویسندگان بوده و هرکسى به نوعى ابعاد گوناگون زندگى ایشان را بررسى کرده و نوشتهاى از خود به یادگار گذاشته است. برخى از نویسندگان به جنبههاى اخلاقى و رفتارى پیامبر پرداخته، و گروهى توجّه به زندگى فردى و خانوادگى ایشان توجه کرده و جمعى دیگر عملکرد سیاسى، نظامى و… وى را مورد تجزیه و تحلیل قرار دادهاند.
در این میان کسانى بودهاند که با وسواس زیاد به نوشتن سیره پیامبر دست زدهاند و با دقت و به تفضیل جنبههاى مختلف زندگى ایشان را در هزاران صفحه مورد تحلیل و بررسى قرار دادهاند و سعى بر آن داشتهاند که چیزى از خفایا و زوایاى سیره را از قلم نیندازند. دستهاى دیگر براى بهره رساندن به عامه مردم، کتابهایى کم حجم نگاشتهاند، که حاصل پژوهشهاى همه آنان، شایسته تقدیر و سپاسگزارى است.
شخصیّت پیامبر اسلام اقیانوسى بیکرانه است که هرچه دربارهاش بنویسند بازهم کم است و نیاز به بحث و پژوهش هنوز در سیره آن حضرت احساس مىشود. چیزى که بسى مایه شگفتى است، این است که نه تنها مسلمانان، بلکه پیروان سایر ادیان و مذاهب نیز، فارغ از ایده خود، با شوق و ذوق در مورد پیامبر دست به قلم مىبرند و از شخصیّت ایشان تجلیل مىکنند.
علاّمه سید سلیمان ندوى در این باره چنین نوشته است:
«آنچه نویسندگان سیره پیامبر از زمان رسالت تا امروز [سال ۱۳۴۴ق ]در نقاط مختلف اسلامى وغیراسلامى به اکثر زبانهاى جهان نوشتهاند، به هزاران نسخه مىرسد و تنها آنچه به زبان اردو نگاشته شده است به بیش از هزار مىرسد و این درحالى است که از تاسیس زبان اردو دوسده بیشتر نمىگذرد. تازه، قطع نظر از آنچه مسلمانان در این زمینه نوشتهاند و شاید تألیف آنان ناشى از محبّت زیادى باشد که به پیامبر صلى الله علیه وسلم دارند و این عمل را براى خویش ذخیره اخروى مىدانند. جا دارد نویسندگانى را ملاحظه فرمایید که به نبوّت و رسالت پیامبر ایمان ندارند و در عین حال درباره سیرهاش دست به قلم بردند و کتاب نگاشتند.
در هند با وجود اختلاف ملتها، اعم از هندو، سیک و برهمن، نمونههاى زیادى از علماىشان پیرامون سیره رسول اللّه کتاب نوشتند.
اروپاییان که به اسلام معتقد نیستند و به رسالت محمّد ایمان ندارند، هم از سیره رسول اللّه غافل نشدند و حتا مبلغان مسیحى و خاورشناسان به خاطر اشباع علمى و توجّهى که به تاریخ دارند، در این زمینه قلم برداشتند و شمار تألیفاتشان به صدها جلد کتاب مىرسد.
در آمارى که در مجله المقتبس – مجلهاى که ۴۰ سال پیش، [یعنى در آغاز سده چهاردهم هجرى] در دمشق [توسط استاد محمّد کردعلى] منتشر مىشد – خواندم که شمار تألیفات درباره سیره رسول اللّه به زبانهاى مختلف اروپایى به ۱۳۰۰ جلد کتاب رسیده بود و با افزودن شمار کتابهاى چاپ شده در خلال این چهل سال در چاپخانههاى اروپا به رقم بالا، این آمار بیشتر نیز خواهد شد.»(۱)
براى کامل شدن مطلب، اگر گفتار جان دیون پورت را بیفزاییم خالى از لطف نیست؛ وى مىگوید: «این نکته، محقّق و مسلّم است که در میان همه مقننین و کشورگشایان معروف جهان، تاریخ زندگى هیچکدام مشروحتر و معتبرتر از تاریخ زندگى محمّد [ صلى الله علیه وسلم] نوشته نشده است.»(۲)
مسیحیان اروپایى از سده پانزدهم میلادى به نگارش سیره پیامبر پرداختند که نخستین نوشتهها، مغرضانه و در راستاى خدمت به اربابان سلطهجو و استعمارى بود و کمکم از حجم انبوه اتّهامها و تهمتهاى ناروا کاسته شد و گامهایى در جهت معرّفى بهتر پیامبر صلى الله علیه وسلم برداشته شد.
برگرفته از: (محمد از نگاه خاورشناسان/ چاپ نشر احسان ۱۳۸۹)
نویسنده: عبدالستار حسینبر
پینوشتها:
۱- در جستجوی الگو: ۱۱۰-۱۰۹٫
۲- عذر تقصیر به پیشگاه محمد و قرآن: ۳۰٫