ولادت و تحصیلات: فقیه بزرگ بلوچستان علامه محمدشهداد سراوانی در سال ۱۳۴۲ هـ.ق. مطابق با ۱۳۰۱ شمسی در روستای کهن ملک، از توابع شهرستان سیب و سوران، در خانواده‌ای متدین دیده به جهان گشود. روخوانی قرآن را در زادگاه خویش از فردی به نام ملا عثمان فراگرفت. مقدمات و فارسی را از ملا عبدالرحیم، یکی […]
ولادت و تحصیلات:
فقیه بزرگ بلوچستان علامه محمدشهداد سراوانی در سال ۱۳۴۲ هـ.ق. مطابق با ۱۳۰۱ شمسی در روستای کهن ملک، از توابع شهرستان سیب و سوران، در خانواده‌ای متدین دیده به جهان گشود. روخوانی قرآن را در زادگاه خویش از فردی به نام ملا عثمان فراگرفت. مقدمات و فارسی را از ملا عبدالرحیم، یکی از بستگان مادری فراگرفت و سپس برای ادامه‌ی تحصیل ره‌سپار سرباز شد و در روستای دپکور به حوزه درس عالم برجسته و مجاهد نستوه مولانا عبدالله سربازی ـ پدر حضرت مولانا عبدالعزیز ملازاده ـ درآمد و در محضر او کتاب‌های مبادی علم فقه، مانند قدوری، کنزالدقائق و منیه المصلی را خواند و در اوایل سال ۱۳۶۰ هـ.ق. از سرباز به سوران بازگشت.
سفر به شبه قاره هند:
علامه سراوانی برای ادامه تحصیل، در ذی‌قعده سال ۱۳۶۰ هـ.ق. ره‌سپار شبه قاره هند که زیر استعمار سلطه انگلیس بود، شد. ایشان در شهر کویته به کمک قاضی عبدالصمد سربازی که در آن زمان از طرف والی قلات به عنوان قاضی وقت در شهر کویته مشغول خدمت بود، به مدرسه علوم دینی جامعه نصیریه کویته راه یافت و مبادی علوم و فنون از قبیل: صرف میر، نحومیر، شرح مائه عامل، هدایه النحو را ظرف یک سال در مدرسه مذکور فراگرفت.
در دانشگاه ۱۳۶۱ هـ.ق. والی قلات به مولانا محمدشریف کشمیری، مدیر مدرسه جامعه نصیریه اعلام نمود که هیأتی متشکل از ۳۰ نفر از طلابی که در سطح بالاتری هستند، را انتخاب و با مخارج والی قلات به دارالعلوم دیوبند اعزام کنند. بنابر این دستور، ۳۰ نفر از طلاب مدرسه تحت سرپرستی دو نفر از اساتید برجسته، از ایستگاه راه‌آهن سیبی به وسیله‌ی قطار به دارالعلوم دیوبند اعزام شدند که یکی از این ۳۰ نفر علامه محمدشهداد سراوانی بود.
علامه سراوانی در سال ۱۳۶۱ هـ.ق. در دانشگاه دیوبند هند ثبت‌نام نمود و در رشته‌های علم فقه، منطق، کلام، ادبیات عرب و دیگر علوم اسلامی به تحصیل ادامه داد و از محضر اساتید برجسته و نام‌دار آن دیار از جمله: شیخ الاسلام مولانا حسین‌احمد مدنی، شیخ‌الادب مولانا اعزارعلی، شیخ‌المعقول و المنقول مولانا ابراهیم بلیاوی و مولانا عبدالسمیع و دیگر بزرگان استفاده نمود و سرانجام در سال ۱۳۶۷ هـ.ق. برابر با ۱۳۲۵ شمسی، پس از پایان تحصیلات عالی در دارالعلوم دیوبند، به ایران بازگشت.
مسئولیت‌ها و خدمات:
علامه سراوانی پس از بازگشت از هند، در شهرستان سیب و سوران فعالیت‌های علمی و فرهنگی خود را آغاز کرد و به تدریس، تبلیغ، حل و فصل خصومت‌ها، مبارزه با مفاسد اجتماعی، پاسخ گویی به نیازهای معنوی و گسترش امور فرهنگی و مذهبی همت گماشت.
بر اثر تلاش‌های شبانه‌روزی، شهرت علمی و سخن‌وری ایشان سراسر منطقه را فراگرفت و مردم از نقاط دور و نزدیک برای استفاده از این مشعل فروزان علم و عرفان گرد می‌آمدند. علامه سراوانی در ماه شوال سال ۱۳۶۹ هـ.ق. از راه آبادان و کویت به منظور ادای فریضه حج عازم حرمین شد و به توفیق خداوند به زیارت خانه‌ی خدا و حرم رسول خدا صلی الله علیه و سلم مشرف گردید.
در سال ۱۳۷۵ هـ.ق. علمای منطقه در سرجو سراوان نسبت به تأسیس مدرسه دینی مجمع العلوم بحث و تبادل نظر کردند، در آن جلسه که اکثر علمای بلوچستان، به خصوص علما و رهبران بزرگ فکری و دینی از جمله مولانا عبدالواحد سیدزاده معروف به حضرت صاحب، حضرت مولانا عبدالعزیز ملازاده، حضرت مولانا قمرالدین ملازهی شرکت داشتند، مقرر گردید که مدرسه در محل سرجو تأسیس شود و علامه سراوانی اداره مدرسه را به عهده بگیرند، اما ایشان بنا بر عللی در سال نخست موفق به اداره آن نشدند که به همین خاطر در سال اول مولانا عبدالواحد سیدزاده مسئولیت ادارهی آن را پذیرفتند، سال بعد علامه سراوانی از سوران به سرجو منتقل شدند و ادارهی این مرکز علمی را به مدت ۲۵ سال (تا سال ۱۳۶۰ شمسی) بر عهده داشتند.
در سال ۱۳۶۰ به زاهدان رفت و با پذیرفتن عهده‌ی قضا در دادسرای انقلاب اسلامی، به عنوان حاکم شرع به خدمت مشغول شدند. ایشان در این مدت نیز از نشر معارف اسلامی غافل نماندند و در مدرسه‌ی علوم دینی حمادیه جام جم به تدریس پرداختند.
علامه سراوانی دایره المعارف علوم اسلامی بود که مورد وثوق و اعتماد علما و توده‌ی مردم بود و در فقه اسلامی چنان تبحر ژرفی داشتند که از سوی علمای منطقه به عنوان فقیه بلوچستان ملقب گشت.
آثار:
علامه سراوانی نیاز جامعه به کتاب‌های مذهبی را به خوبی درک کرده بود و برای پاسخ‌گویی به این نیاز دست به تألیف و ترجمه زد که در آگاهی مردم به مسائل و امورات دینی مؤثر بود. آثار ایشان که شامل تألیف و ترجمه می‌باشند، عبارت‌اند از:
۱٫ زبده العقاید (تألیف)؛
۲٫ سرور شهیدان (ترجمه)؛ این کتاب توسط عبدالستار حسین‌بر تحقیق و توسط نشر آدینه تربت جام چاپ و منتشر شده است.
۳٫ قول معقول در حکم آمپول (تألیف)؛
۴٫ نماز مصور (تألیف)؛
۵٫ تفهیمات علی رضی الله عنه (ترجمه)؛
۶٫ فضیلت جمعه (تألیف)؛
۷٫ بیت المقدس و فتوحات اسلامی (تألیف)؛
۸٫ جامع المسائل در ۲ جلد (تألیف)؛
۹٫ داستان خاتم النبیین (تألیف)؛ این کتاب توسط عبدالستار حسین بر تحقیق شده و به زودی چاپ می شود ان شاء الله.
۱۰٫ مسئله اثبات وجود خدا (تألیف)؛
۱۱٫ نماز کامل (ترجمه)؛ این کتاب توسط عبدالستار حسین بر در حال تحقیق است.
۱۲٫ عقد ام کلثوم (ترجمه)؛
۱۳٫ رفع الالتباک عن مسئله التنباک (تألیف)؛
۱۴٫ تیسیر المنطق (ترجمه) این کتاب توسط استاد عبدالحکیم سیدزاده تسهیل و بازنویسی شده و به چاپ رسیده است.
۱۵٫ فضائل و مسائل رمضان (تألیف)؛
۱۶٫ علوم القرآن (ترجمه این کتاب بر اثر وفات علامه سراوانی ناتمام مانده بود که علامه سید محمد یوسف حسین‌پور آن را به پایان رساند و چاپ نمود).
وفات:
علامه سراوانی در ماه شعبان سال ۱۴۰۷هـ.ق. جهت شرکت در اجتماع سه روزه نهضت دعوت و تبلیغ عازم شهر پنج‌گور پاکستان شد و سرانجام در ۲۲ شعبان ۱۴۰۷ هـ.ق. در همان جا چشم از جهان فرو بست و در پنج‌گور به خاک سپرده شد. روحش شاد و یادش گرامی باد.
نویسنده: عبدالستار حسین‌بر