امام ابن قیم رحمه الله تعالی میفرماید: «بدون شک صدقه دادن تاثیر عجیبی در دفع انواع بلاها و مصیبتها دارد؛ هرچند که صدقهدهنده ظالم، فاسق و حتی کافر باشد، الله تعالى بهوسیله صدقه انواع بلاها را دور میکند و این امر برای همه مردم اهل زمین، عام و خاص، معلوم و مشخص است؛ چون همه این را تجربه کردهاند.» (الوابل الصيب ٤٩-٥٠)
اثر صدقه از زمانی که صدقهدهنده نیت صدقه میکند و مالش را سخاوتمندانه و با طیب نفس و اطمینان قلبی از جیب بیرون میکند، شروع میشود و این اثر زیبا در همان لحظه به قلب سرایت میکند و باعث میشود صدقهدهنده در بخشش و سخاوتش اطمینان و آرامش حاصل کند و به خاطر آن احساس سعادت و خوشبختی کند؛ پس کسی که در دنیا نسبت به مالش سخاوت به خرج دهد، در زندگیاش خوشی، در خانه اش فراخی، در بدنش قوت، در مالش زیادت و در فرزندانش پیشرفت و موفقیت مییابد.
از خلال تجربهٔ واقعههایی که همه مردم اعم از مسلمان و کافر به آن اعتراف میکنند چنین برمیآید که صدقه دادن نقش زیادی در بالا بردن سطح راحتی در جسم و سلامتی دارد، هر کس مالش را صدقه کند، در وجودش احساس راحتی عجیبی میکند که باعث زدودن غمها و ناراحتیها میشود که این امر بسان یکی از سنتهای الهی است که قابل تغییر و تبدیل نیست.
انسان هر کار خیری انجام بدهد عوضش را به عنوان گشادهرویی و محبت مییابد و هر کار بدی انجام دهد در عوض آن، اندوه و ذلت دریافت میکند.
این احساسهای زیبا و خوشی و سرور فراوانی که به انسان دست میدهد، باعث تقویت دستگاه آنتی ویروس در بدن میشوند و مانند دارویی در مقابل مرضهای جسمانی عمل میکنند و مسلمان و کافر و فاسق و گناهکار نتیجه این کار خیری را که برای مردم انجام دادهاند، را می بینند و از آن استفاده میکنند.
مردمان گذشته و حال بر این امر گواهی می دهند که کار خیر باعث جلب آرامش و احساس راحتی به قلب میشود و کار بد نتیجهای غیر از ترس و اضطراب و گرفتگی درونی ندارد و صدقه از داروهای سودمند و شفا دهنده است که مشهورترین طبیبها و ماهرترین پزشکان که علم و شناخت زیادی دارند، به آن دست نیافتهاند.
به یقین که آثار خوب صدقه در قلب داخل و باعث زدودن شک و اندوه میشود و وجود انسان را از خساست و بخل پاک میکند و چه بسا سمهای کشنده و مرضهای سخت و ناعلاج را از بدن خارج میکند.
حضرت ابوهریره رضیالله عنه نقل میکند که پیامبر خدا صلیالله علیه وسلم فرمودند: «اگر میخواهی قلبت نرم شود پس به فقرا غذا بده و بر سر یتیمان دست نوازش بکش» [ السلسلة الصحيحة ٨٥٤] پس صدقه دلیل صادق بودن ایمان مومن به خداوند و روز قیامت، و توشه مسافر در سفر آخرت و دارویی سودمند است که بدن را از علتها و امراض گوناگون شفا میدهد.
ابوامامه باهلی رضیالله عنه روایت کرده است که پیامبر خدا صلیالله علیه وسلم فرمود: بیمارانتان را با صدقه دادن درمان کنید. (صحیح الجامع للألباني ٣٣٥٨) امام صنعانی رحمه الله میفرماید: صدقه بلاها و بیماریها را دور میکند و از سودمندترین داروهاست. (التنوير شرح الصغير ٦/٧٠)
گاهی اوقات، حاجت و نیاز تو را وادار میکند که همه مالت را به هزینهٔ دارو و درمان بکنی ولی اگر جهت دادن کمی پول به عنوان صدقه همت بورزی شیطان مانعت میشود؛ چون میداند که در صدقه چقدر فضیلت و فایده نهفته است.
بعید نیست که شخصی از روی نصیحت و خیرخواهی به ما چنین بگوید «صدقه دادن را لازمه کارهایت قرار بده زیرا من به خاطر فرزند مریضم از هیچ دارو و طبیبی فروگذاری نکردم و در این راه همه داراییام را خرج کردم ولی هیچ دارویی بهتر و تاثیرگذارتر از صدقه نیافتم».
حقیقت امر همان است که شیخ مناوی رحمهالله فرموده است که مداوا با صدقه از تجربیات است و از تجربه ثابت شده تاثیری که داروهای معنوی دارند، داروهای مادی ندارند و این حقیقت را جز کسی که دیدهگانش را پردههای انبوهی گرفته، انکار نمیکند. (فیض القدیر للمناوی ۳/۵۱۵)
شخصی که به مدت هفت سال در زانویش زخم چرکینی وجود داشت، از ابن مبارک رحمهالله پرسید: من جهت مداوای این زخم پیش پزشکان زیادی رفتم و انواع دارو استفاده کردهام ولی هیچ کدام برای من سودی نداشت، اکنون چکار کنم؟ ایشان فرمود: در جایی که مردم نیاز به آب دارند چاهی حفر کن امید است که آنجا چشمه آبی جاری شود و باعث شفایت شود. آن مرد همین کار را کرد و شفا حاصل کرد. (سیر أعلام النبلاء ٥٥٣٣)
منافع صدقه زیاد هستند، عموم مردم فوائد آن را از جمله جلب خیر، دفع شر، احساس خوشحالی و محبت را حاصل میکنند ولی در آخرت منافع صدقه فقط مخصوص کسانی خواهد بود که خالصانه ایمان آوردهاند و بدون منت و ایذا و ریا، از مالهای حلال خود صدقه دادهاند؛ الله تعالی پاک است و جز چیزهای پاک را قبول نمیکند.
صدقه در دنیا فوائد مختلفی از جمله دور کردن بلاها، مصیبتها و غمها دارد.
صدقه مانع حملات و بروز مشکلات ناگوار و سخت میشود، بلاها، آفات و آزمایشات سخت را از صدقهدهنده دور میکند و او را از پیامدهای بد و مرگ ناگهانی حفاظت میکند و بزرگترین فایدهاش این است که غضب و خشم پروردگار را خاموش میکند.
حضرت ابن عمر رضیالله عنهما میفرماید: اعمال نیک میان یکدیگر فخر میکنند، صدقه میگوید من از میان شما بهترینم.» (صحیح ابن خزيمة : ٤ – ٩٥ رقم: ٢٤٣٣ ، والمستدرك للحاكم : ١-٤١٦).
بیمارانتان را با صدقه مداوا کنید و لو اینکه صدقه، سخن نیکی باشد؛ چون سخن نیک، صدقه است.
تبسم و لبخند را بهترین دارو قرار دهید چون تبسم و لبخند، صدقه است. دور کردن خس و خاشاک و آنچه باعث آزار مردم میشود از میان راه را به عنوان بهترین علاج بر خود لازم بگیرید، چون دور کردن خار و خاشاک از میان راه صدقه محسوب میشود.
اگر چیزی برای صدقه دادن نیافتید این را بدانید که خوبی کردن و بازداشتن بدی و آزار از مردم و هر کار خیری که فایدهاش به مردم برسد چه کم باشد چه زیاد صدقه محسوب میشود.
پس ای مردم صدقه بدهید و به سوی کارهای خیر بشتابید و از سعادت دو جهان بهرهمند شوید.
منبع: افکار و اندیشههای اصلاحی ابن قیم
نویسنده: عیسی بن محمد المسکری | مترجم: عبدالمالک دامنی