فضای مجازی بستری فراهم برای فعالیت‌های گوناگون است و بسیاری از افراد در تعامل با آن موفق هستند؛ زیرا می‌دانند چرا و چگونه و در چه وقتی از آن استفاده کنند، اما دریای فضای مجازی بسیاری دیگر از افراد را در کام خود فرو برده و در امواج خروشانش غرق کرده است. بسیاری در دام […]
فضای مجازی بستری فراهم برای فعالیت‌های گوناگون است و بسیاری از افراد در تعامل با آن موفق هستند؛ زیرا می‌دانند چرا و چگونه و در چه وقتی از آن استفاده کنند، اما دریای فضای مجازی بسیاری دیگر از افراد را در کام خود فرو برده و در امواج خروشانش غرق کرده است. بسیاری در دام وسوسه‌های آن گرفتار شده‌اند و عده‌ای نیز شخصیت حقیقی خود را در لابلای صفحات مجازی گم کرده و منفعلانه از خوراک آن تغذیه می‌کنند و آن را به مثابه معلم زندگی خویش پذیرفته‌اند.
امروزه با تنوع و گستردگی فضای مجازی و همه‌گیری گوشی‌های هوشمند، انبوهی از اخبار و اطلاعات درست و نادرست به‌سوی مغزها سرازیر است و افکار و اندیشه‌ها را جهت‌دهی می‌کند.
افراد زودباور از هر خبری که می‌شنوند و هر کلیپی که مشاهده می‌کنند، متأثر شده، موضع‌گیری می‌کنند و بر اساس آن تحلیل و نتیجه‌گیری می‌نمایند؛ درحالی‌که پس از جست‌جویی کوتاه روشن می‌شود که آن خبر دروغ و کلیپ موردنظر ساختگی بوده است.
در این ازدحام داده‌ها و هجوم اطلاعات، استفاده هوشمندانه و همراه با تعقل از فضای مجازی و نیز هنرمندی در گزینش احسن از رسانه‌ها، امری به غایت ضروری است؛ زیرا عده‌ای گمان برده‌اند که از راه بازارسال هر خبر و نظری به گروه‌ها و مجموعه‌های مختلف، شاهکاری بزرگ آفریده‌اند و در این راستا سعی می‌کنند از دیگران پیشی بگیرند، اما به‌منظور هدفمندی در برنامه‌ها و استفاده درست از آن، عنایت به مواردی چند ضروری است:
۱. آدمی باید خود را متقاعد کند که هر خبر یا مطلبی نه ارزش خواندن دارد و نه هم توجیهی برای ارسال دوباره برای دیگران؛
۲. باید دقت شود مطالبی را که در واقع خوراک مغز و فکر و روح و روان ما هستند، از چه منبعی به دست می‌آوریم و چقدر درباره صحت و سقم آن اطمینان داریم؟
۳. بعضی افراد مطالبی نادرست و ضد ارزش‌های دینی را در لباسی زیبا و در قالب مثال‌هایی مقبول و جاافتاده عرضه می‌کنند؛ بنابراین ضرورت دارد مطالب را با دقت بخوانید تا ناخواسته در دام شبهات نیفتیم؛
۴. در هنگام اظهارنظر لزومی ندارد حقایق را مانند تیری در تاریکی پرتاب کنیم، بلکه با شناخت افراد و با رعایت احترام موافقان و مخالفان، واقعیت‌ها را با حکمت و بصیرت و از روی خیرخواهی عرضه کنیم؛
۵. مهارت گفت‌وگوی سازنده اقتضا می‌کند در چینش کلمات و جملات، اصلاح طرف مقابل مدنظر باشد، نه خالی‌کردن عقده‌ها؛
۶. به‌جای گمانه‌زنی، نیت‌خوانی و پیش‌داوری، بهتر است به واقعیت‌های موجود تکیه شود و عملکرد خود افراد معیار و مبنای قضاوت قرار گیرد، نه تحلیل و تفسیر دیگران؛
۷. شایسته است هر فردی حوادث و واقعات را با رعایت عدل و اعتدال بیان کند و نباید حب‌وبغض‌ها آدمی را از دایره انصاف و واقع‌گرایی دور کند و در دام دروغ و تزویر درافکند؛ زیرا اثبات یک حقیقت، با سخنان ناصواب و باطل امری غیرممکن و بر خلاف دیانت و صداقت است؛
۸. انسان همواره در نظر داشته باشد که در قبال هر سخن و نوشته و اظهارنظری مسئول هست و فرشتگان الهی همه چیز را ثبت و ضبط می‌کنند و در روز جزا آدمی باید پاسخگو باشد؛ بنابراین هر فرد نباید خود را کارشناس تمام فصول بداند؛
۹. دقت شود مبادا انسان ناخواسته عامل نشر و اشاعه دروغ و تهمت قرار گیرد که در این صورت از حساب اعتبار و دیانت خود هزینه کرده است؛ درحالی‌که رسول اکرم صلی الله علیه و سلم فرموده است: «کفی بالمرء کذبا أن یحدث بکل ما سمع؛ برای دروغگویی یک فرد همین بس است که هر آنچه را بشنود، بیان کند»؛
۱۰. گاهی بداخلاقی دیگران و هجمه‌های کینه‌توزانه افراد، ارزش پاسخگویی ندارد و در صورت لزوم، بایسته است با ادبیاتی متوازن اما با قاطعیت و وضوح پاسخ داده شوند تا محیط اذهان ناآگاه، از اثرات مسموم آن سترده شود و اهل انصاف واقعیت‌ها را دریابند.
خلاصه اینکه فضای مجازی عرصهٔ اظهار وجود همگان شده و همانند طوفانی سهمگین اندیشه‌ها را در هم می‌کوبد و اوقات گران‌بها را نیز می‌بلعد و لازم است آدمی در این مسیر وسوسه‌انگیز و لغزنده هوشیارانه گام بردارد تا از کاروان ارزش‌ها عقب نیفتد و دین و ایمان خودش و نیز دیگران محفوظ بماند.
عبداللطیف نارویی
۱۹ /۶ / ۱۴۰۰