سیرت پیامبر صَلَّىٰ اللهُ عَلَیهِ وَسَلَّمَ مزایای گوناگونی دارد که تحقیق آن فواید روحی، عقلی و تاریخی‌ای در بر دارند؛ برترین این مزایا به قرار ذیل‌اند: ١ـ سیرت پیامبر خدا صَلَّىٰ اللهُ عَلَیهِ وَسَلَّمَ صحیح‌ترین سیرت از تاریخ پیامبران مرسَل یا سیرت بزرگ‌ترین مصلحی است كه به درست‌ترین روش علمی به ثبوت رسیده و […]
سیرت پیامبر صَلَّىٰ اللهُ عَلَیهِ وَسَلَّمَ مزایای گوناگونی دارد که تحقیق آن فواید روحی، عقلی و تاریخی‌ای در بر دارند؛ برترین این مزایا به قرار ذیل‌اند:
١ـ سیرت پیامبر خدا صَلَّىٰ اللهُ عَلَیهِ وَسَلَّمَ صحیح‌ترین سیرت از تاریخ پیامبران مرسَل یا سیرت بزرگ‌ترین مصلحی است كه به درست‌ترین روش علمی به ثبوت رسیده و كوچك‌ترین مجالی برای شك و تردید در وقایع بارز و پیشامدهای بزرگ به جا نگذاشته است.
٢ـ زندگانی رسول خدا صَلَّىٰ اللهُ عَلَیهِ وَسَلَّمَ در تمام مراحل آن از هنگام ازدواج پدرش عبدالله با مادرش آمنه تا وفات آن‌حضرت صَلَّىٰ اللهُ عَلَیهِ وَسَلَّمَ به وضوح روشن است. ما اطلاعات زیادی از ولادت ایشان، دوران كودكی و جوانی، مشغولیت‌های قبل از نبوت و سفرهای ایشان به خارج از مكه داریم و تا اینكه خداوند متعال ایشان را به عنوان رسول كریم برگزید و بعد از آن به طور دقیق، واضح و كامل، تمام احوال سال به سال ایشان را به خوبی می‌دانیم. سیرت ایشان عَلَیهِ الصَّلَاةُ وَالسَّلَامُ مثل خورشید روشن است که حتىٰ نه مثل آن و نه نزدیك به آن چنین وضاحتی نسبت به احوال انبیای گذشته به دست نمی‌آید.
٣ـ سیرت رسول خدا صَلَّىٰ اللهُ عَلَیهِ وَسَلَّمَ حكایت از انسانی دارد كه خداوند متعال او را به مقام رسالت، عزت داده است؛ او را بالاتر از انسانیت قرار نداده و زندگانی‌اش را با افسانه‌ها پیوند نزده و اندك چیزی از الوهیت را به وی نسبت نداده است؛ از این‌جاست كه خداوند متعال در قرآن كریم می‌فرماید: «لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِی رَسُولِ اللهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ كَانَ یرْجُو اللهَ وَالْیوْمَ الْآخِرَ» [الأحزاب: ۲۱]؛ يقيناً برای شما در شیوهٔ رسول الله پیرویِ نیكویی وجود دارد، برای كسی كه امید به خدا و روز قیامت دارد.
٤ـ سیرت رسول خدا صَلَّىٰ اللهُ عَلَیهِ وَسَلَّمَ تمام نواحی جامعهٔ انسانی را در بر می‌گیرد؛ پیش از آنكه خداوند متعال وی را به پیامبری اكرام كند، برای ما از سیرت محمّدِ جوانِ امانت‌دار و راست‌كرداری حکایت دارد؛ هم‌چنان‌كه از سیرت پیامبر دعوتگری به سوی الله كه مفیدترین و برترین وسایلِ قبولِ دعوتش را به كار گرفته، حكایت می‌كند. نیز برای ما حكایت از پیامبری است که به عنوان همسر و پدر، در عطوفت و رفتار نیكویش الگویی است كه حقوق و واجبات هر یك از مرد، زن و فرزندان را جداگانه رعایت می‌كند. هم‌چنین سیرت پیامبر صدیقی را حكایت می‌كند كه آداب و واجبات هم‌نشینی را رعایت كرده و به آنها وفادار است و زندگانی‌اش از سیرتِ جنگجوی شجاع، فرمانده فاتح، سیاستمدار پیروز، همسایهٔ امین و هم‌پیمان راستگویی سخن‌ها دارد.
٥ـ سیرت محمّد پیامبر صَلَّىٰ اللهُ عَلَیهِ وَسَلَّمَ به تنهایی دلیلی است بر اینكه هیچ شك و تردیدی بر صدق رسالت و نبوتش بر جای نمی‌ماند؛ چرا كه سیرت شخصیتی است كه دعوتش همیشه پیروز بود، نه از راه خارق العاده و معجزات؛ بلكه کاملاً عادی و طبیعی؛ زیرا او دعوت داد و در این راه اذیت و آزار دید، دین را تبلیغ كرد و برایش یارانی پدیدار شد؛ مجبور به جنگ شد، جنگید و فردی حكیم و در فرماندهی‌اش موفق بود.
آن دسته از معجزاتی كه برایش رخ داد، اساس اوّلیهٔ ایمان عرب به دعوتش نبودندن، حتىٰ ما معجزه‌ای از ایشان را نمی‌یابیم كه در پی آن، كفار معاند ایمان آورده باشند، در حالی كه معجزات مادی حجتی هستند علیه بینندگانشان.
از این‌جاست كه می‌بینیم امتیاز ویژهٔ سیرت پیامبر صَلَّىٰ اللهُ عَلَیهِ وَسَلَّمَ همین است كه هیچ كس از طریق مشاهدهٔ یكی از معجزات خارق العاده ایمان نیاورد؛ بلكه هر یك به رضایت عقلی و وجدانی خویش ایمان آورد و معجزاتی كه خداوند متعال، پیامبرش را با آنها سرفراز کرد، جز اكرام ایشان و خاموش نمودن معاندان مغرور چیز دیگری نبود.
به قلم دكتر مصطفىٰ سباعی
ترجمه: زبیر حسین‌پور